Sportif Performansın boyutları çeşitli spor dallarına göre bazı farklılıklar göstermesine karşı genel bir sınıflandırma yapılabilir.
* Kondisyon
* Teknik
* Taktik
* Yaratıcılık
* Takım Sporlarında Takım Uyumu
Bu boyutların spor dallarına göre değişimi genelde niceliktedir. Bazı spor dallarında teknik ve taktik boyut daha önemli olurken diğer bazı spor dallarında yaratıcılık ya da takım oyunu ön plana geçer. Bu boyutların psikoloji ile ilişkileri şu şekilde özetlenebilir;
* KONDİSYON:
Tamamen bedensel ve fiziksel bir boyut olarak görünen ve Türçeye fiziksel uygunluk olarak çevrilen kondisyon boyutu, kondisyonun antrenmanlarla geliştirilebildiği ve antrenmanların hem psikolojik özellikleri hem de psikolojik etkileri gözönüne alınırsa, nitelik değiştirmekte ve psikolojik özellikler kazanmaktadır, yapılan antrenmanlar yeterli olursa kondisyon boyutunu oluşturan öğelerde farklı gelişmeler olmaktadır. Kondisyon boyutunun psikolojik tamamlayıcılarını şöyle sıralamak mümkündür;
- Antrenmanlar için gerekli nitelik ve nicelikte motivasyon,
- Antrenmanların neden olduğu ruhsal ve bedensel streslere severek katlanmayı sağlayacak kişilik yapısı.
* TEKNİK:
Yapılmakta olan spor dalına özgü hareketleri kusursuz ve en iyi şekilde yapabilmeyi sağlayan psikomotor beceri ve yarışmayı kazanabilmek için taktiğin gerektirdiği davranışlarda bulunmayı sağlayan zihinsel zetenek olarak tanımlanabilir. Bu tanım göre teknik, psikomotor beceri ve zihinsel kapasiteden oluşmaktadır. Her iki yeteneğin geliştirilebilmesi için, bedensel antrenman gibi fiziksel etkinlik yanında, zihinsel antrenman, zeka, taktik bilgisi, yaratıcılık ve hayal gücü gibi, tamamen psikolojik olan öğeler gerekmektedir.
* TAKTİK:
Bir sporcu ya da takımın bedensel ve psikolojik bütün güçlerini kendisini başarıya ulaştıracak şekilde organize edip kullanabilmesidir. Her sporcunun, her takımın yarışmalarda uyguladığı taktik, yarışma ve karşıta göre zaman zaman değişir. Taktik kurallar spor dalına göre büyük değişiklikler gösterir. Ancak genel bir yarışma taktiği kuralları belirlenebilir. Bunlar;
- Sporcu, kendi gücünü,zayıf ve kuvvetli taraflarının olduğu kadar, takım sporlarında takım arkadaşlarının psikolojik ve sportif özelliklerini bilmek zorundadır.
- Aynı şekilde, karşıt sporcu ve takımın da yukarıdaki özelliklerinde çok iyi bilmek zorundadır.
- Sporcu ya da takım yarışma esnasında kendisini amacına ulaştıracak hareket ve organizasyonları iyi bilmek zorundadır. Örneğin futbolda, gol atmayı sağlayacak hareketler dizisini ya da gol yemeği engelleyecek savunma organizasyonlarını tanımak, kurumsal olarak uygulanmış olmak zorundadır.
- Aynı şekilde,yarışma koşullarını (sahanın durumu, yarışma araçları, hava koşulları, yarışma saati, yarışmanın hakemi v.b.) iyi tanımak ve gerekli tedbirleri almak zorundadır.
- Bir yarışmanın sonucu,ancak yarışma bittikten sonra belirlenir. Bu nedenle yarışmacı, kazanılabilecek ara başarılara karşın dikkatini yarışma sonuna kadar sürdürmek zorundadır. Aynı şekilde,yarışma esnasında karşıt takımın da ara başarılar kazanabileceğini bilmek ve kendini buna göre hazırlamak zorundadır.
- Sporcu, karşıtının yapabileceği hareketleri önceden kestirmek zorundadır. ancak bu şekilde zamanında müdahale edebilir.
- Her spor dalı için genel taktik kurallar vardır. Bunun göz önünde tutulması gerekir. Ancak bunlar değişmez yasalar değildir.
- Bir hareket yapılırken o hareketin amacı göz önünde tutulmalıdır.
- Her yarışma için önceden bir oyun planı yapmak gerekir. ancak bu planın kesintisiz uygulanabileceğini düşünmemek gerekir. Bu nedenle olası değişiklikleri beklemek ve buna göre değişik varyasyonlar hazırlamak gereklidir.
- Yarışmada belli hareketleri gerçekleştirmek için iyi bir tekniğe gerek vardır. Bu tekniğe sahip olmadan en iyi fikirleri bile gerçekleştirmek mümkün değildir. Bu nedenle, sporcu ancak tekniğinin el verdiği hareket ve fikirleri uygulamaya koymalıdır.
Görüldüğü gibi sportif performansın taktik boyutu, zihinsel, duygusal ve tepkisel etkinlikleri ile tam bir psikolojik olgudur.
Yorumlar
Yorum Gönder